Рахиль Ипатьевналӧн казьтылӧмъясысь

Менам ыджыд мамлӧн вӧлі институтса нывъёрт — Рахиль Ипатьевна Саваченко; дженьыда кӧ, тётя Лиля. Регыд тырас 100 во сылӧн чужӧмсяньыс да, гижышта кутшӧмсюрӧ казьтыланторъяссӧ (мый помнита сылӧн висьтавлӧмысь).

"Насянал сьыв!"

Ӧтчыд мамыс зільӧма ӧввӧдны кык арӧса Лилечкаӧс потандорса сьыланкывйӧн. Нывка некыдз оз унмовсь, кадысь кадӧ горзӧ-тшӧктӧ: "Насянал сьыв!" Мамыс оз и тӧд, мый вӧчны: Лиля "насяналтӧг", буракӧ, оз нин бурась... Друг тьӧтыс (мамыслӧн чойыс) гӧгӧрвоӧ:  

— Сылы колӧ "Интернационал" сьывны!

Мамыс пондас ливкйӧдны "Сувт, чеччы, ёрӧм, дорӧм войтыр!.." да нывкаыс регыд и унмовсяс.

"Миллён йӧз кывзалӧ сиктъясын, грездъясын..."

Ӧтчыд шуи Рахиль Ипатьевналы: тӧрыт, мися, мамкӧд театрӧ ветлім, Римскӧй-Корсаковлысь "Сар гӧтырпу" опера видзӧдлім-кывзім. Пӧчыс нюмдас: челядьдырйи пӧ кывзі жӧ тайӧ операсӧ. Олӧма сійӧ кӧнкӧ Свердловсксянь неылын (стӧча ог нин помнит: ичӧтик карын али весиг посёлокын). Ывла вылын лунтыр ворсӧма радио, позьӧ вӧлі классика шылад кывзыны. "Сар гӧтырпу"-ыс ёна сьӧлӧм вылӧ воас кӧкъямыс арӧса нывкалы да, сійӧ ёртъясыскӧд ачыс пуктывлӧма тайӧ операсӧ (текстсӧ зэв регыд пӧ велӧдӧма!). Ачыс пӧ Любашаӧн вӧлі...

"Весиг Саваченко нин серпасаліс!"

Шӧр школаын велӧдчигас тётя Лилялӧн семьяыс воис овны Мӧскуаӧ: батьсӧ сэтчӧ корисны, кыдзи енбиа инженерӧс. (Колӧ шуны, патерасӧ водзын абу вермӧмаӧсь сетны, поезд вагонӧ овмӧдӧмаӧсь).

Лиляыс школаын зэв бура велӧдчӧма (посни ныв-зон сійӧс аддзасны да ӧта-мӧдлы шӧпкӧдасны: "Видзӧд, тайӧ медбур велӧдчысь мунӧ!"), сӧмын серпасавны абу кужӧма. Ӧтчыд сылӧн класслы тшӧктасны мыйкӧ рисуйтны (мыйджыксӧ — ог нин помнит). Ӧти зонка мӧвпаліс, мӧвпаліс, нинӧм эз вӧч. Велӧдысьыс и шуас: "Но, мый пукалан? Весиг Саваченко нин серпасаліс!" Тайӧ кывъясыс нывкалы парскасны...

Сизимӧд класс бӧрын велӧдчысьяслы сетавлӧмны аттестатъяс. Колӧ вӧлі, медым быд велӧдысь балл пуктіс. Со мый тётя Лиля висьталіс меным: 

 — Матыстча "серпасалысь" дорӧ (сэки ме вӧлі на кызіник, вира чужӧма). Велӧдысь видзӧдӧ ме вылӧ, сэсся аттестатӧ... а сэні пӧшти став оценкаыс — "вит", физкультураысь кындзи. Ёна чуймӧмӧн бара ме вылӧ видзӧдӧ... бара аттестатӧ... ышловзьӧ да пуктӧ "нёль".