Мӧскуа. 20.V.28.
Муса
Очко Санко, чолӧм!
Мӧдӧдӧм письмӧыд локтіс. Тайӧ письмӧад тэ зэв уна кыпыд кыв меным гижӧмыд: кывбуръясӧс ошкан. Татшӧм письмӧяс кывбуралысьлы пыр зэв донаӧн лоӧны, мусаӧн кажитчӧны. Тэнӧ лыддьысь йӧз, тэ кодь жӧ поэтъяс кӧ тэныд ассьыныс мӧвпъяссӧ дзик
ылӧдчытӧг шуӧны — сійӧ выя тупӧсьысь либӧ мукӧд гӧснечысь на муса. Абу кӧ куш ошкӧм, корсюрӧ кӧ колана ногӧн чиршӧдлӧмӧн, сӧветуйтӧмӧн мывкыд сетӧны — сэки зэв нимкодь. Ми вок удмуртъяс ӧнія кадӧ пинясьӧмысь, балябӧжӧ кучкӧмысь, весьӧпӧртӧмысь кындзи дзик нинӧм оз тӧдны. Талунъя удмурт «критика» — сійӧ абу критика: сійӧ кулиганитӧм вылӧ ёна мунӧ. Мортыд пукалӧ, зільӧ ассьыс мӧвпъяссӧ, аддзӧмторъяссӧ кыдзи кужӧ кывбурӧн висьтавны, сьывны. Удмурт «критик» сы дорӧ локтас да, «мый сьылан, кын мыр, тэнад сьыланыд
тӧрӧканлы несъявмӧн, а менам сьыланӧй быдӧнлы ошкымӧн» пӧ, юр пыдӧсӧ
швач! сӧмын и кучкас. Мый керан та дырйи? Юр пыдӧсам, мися, кучкис удмурт критик-кулиган, норасьнытӧ код дорӧ мунан? Асьнысӧ «критикӧн» шуысь кулиганъяс, нинӧмысь яндысьтӧг, «Гудырилӧн»*, «Кенешлӧн»* визьяс вылын сӧмын сідз-тадз вежнясьӧны. Видзӧдӧй нӧ, кутшӧм пӧ найӧ мастерӧсь, — сӧмын и жергӧдчӧны редакторъяс вомсӧ пель бокӧдз нюжӧдігмоз. Со татшӧм миян гӧгӧр сынӧдыс; тайӧ сынӧднас лолавны, уджавны зэв сьӧкыд. «Ме юр пыдӧсад сӧмын швач кучка, тэ сы костын зэв гажаа сьыв, серав,
йӧкты» — быттьӧкӧ ӧтарӧ шуӧны удмурт «критикъяс», редакторъяс. Ме «Выль гурт» редактор йылысь тан ог шу, «Выль гурт» гӧгӧр сынӧдыс дзик мӧд, кокниджыкӧн кажитчӧ. Кыдзи сэк гажаа сьылан — ог тӧд.
Со мый вӧсна тэнад ыстӧм письмӧыд меным зэв муса. Тайӧ письмӧысь менам сьӧлӧмын тувсов тӧв кодь небыд шы кыліс. Со ме кодь жӧ кывбур гижысь мортлӧн гӧлӧс. Кӧинсӧ кӧин оз сёй; удмурт поэтсӧ удмурт поэт дзоньнас сёяс, чаль чунь оз коль. Ӧнія кадӧ тай поэтъяслӧн ӧта-мӧдныскӧд пуръясьӧмысь кындзи уджыс и абу.
Асьнысӧ велӧдӧм йылысь, кывбур гижан сям йылысь некод оз мӧвпав. Со мый вӧсна тэнад кывбур гижан сям, тӧлк корсьӧмыд меным зэв нимкодь, зэв муса кажитчис.
Ми тэкӧд — кывбур быдтан ӧти му вылӧ петӧм кӧдзысьяс. Ме водзджык петі, унджык
кӧйдыс разӧдны удиті; тэ сёрӧнджык петін да, кӧйдыстӧ ӧні кырымад
шымыртан. Та вӧсна ме бура гӧгӧрвоа тэнсьыд майшасьӧмтӧ: кыдзи колӧ кӧдзны, мый
кӧдзны, кутшӧм кӧйдыс кӧдзӧмысь унджык водзӧс перъян? Ме тшӧтш ас кадӧ
зэв сьӧкыда, быд воськов мысти зор-майӧгӧ крукасьӧмӧн ветлӧдлі...
Ме сьӧлӧмсянь дась тэныд отсавны, мывкыд сетны ас кужӧм серти. «Сійӧ
ассьыс юрсӧ зэв вылӧ лэптӧ, асьсӧ енмӧн, буракӧ, чайтӧ, миянкӧд оз
сёрнит», — тадзи ме йылысь суклясьысьяс, кулиганъяс удмурт пӧвстӧ сёрни
разӧдӧ. Гашкӧ, и тэ татшӧм кывъяслы эскӧмыд. Тайӧ абу збыль. Коді менӧ гӧгӧрвоӧ, бура тӧдӧ — сійӧ некор тадзи оз шу. Тэ тшӧтш — коркӧ тӧдмасям кӧ — гӧгӧрвоан, кӧнкӧ, сэсся менӧ.
«Выль гурт»-ысь* став кывбуртӧ эг лыддьы: «Выль гурт»-сӧ зэв гежӧда ньӧбавлі. Ӧні нин кута лыддьыны. Ставсӧ кӧть эг и лыддьы, но лыддьӧм кывбуръястӧ позьӧ ошкыштны. Кӧть кывворыд, рифмаыд, размерыд чотыштӧ. Тайӧ абу ыджыд шог: вочасӧн ӧтарӧ бурджыка, шыльыдджыка гижны кутан. Сьӧлӧм сӧмын колӧ. Сьӧлӧм сайын, кӧсйӧм сайын ставыс. Кӧсйӧмыд кӧ оз кус — велалан. Миян ӧнія удмурт поэтъяс зэв этша велӧдчӧмаӧсь, этша нига лыддьӧмаӧсь. Роч классикъясӧс унаыс дзик абу аддзывлӧмаӧсь. Тайӧ зэв лёк. Та вӧсна медводз роч классикъясӧ кутчысь, сэсся бур удмурт поэтъясӧс лыддьы. Ме ёна эськӧ сӧветуйті Пушкинӧс, Лермонтовӧс, Гогольӧс, Толстӧйӧс,
Горкӧйӧс дзоньнас лыддьыны. Удмуртъяс пӧвстысь Ашальчи Окиӧс, Айво Ивиӧс
лыддьы. М. Ильинӧс ог сӧветуйт лыддьыны: сійӧ кывбуръяс гижны оз куж. Мыйла — сёрнитам та йылысь сёрӧнджык, Синкарӧ* локта да.
Газеттӧ эг на босьт. Лыддьӧмсьыд вӧсна аттьӧ. Калинин редакторлы чолӧм висьтав. Тайӧ письмӧӧн тшӧтш «Сяськаяськись музъем»* да «Удмурт кырӟанъёс»* кык нига ыста. Синкарӧ юль тӧлысьӧ локта.
Тэныд
быд бур сиӧмӧн —
Куӟебай
Герд.
*
Гудыри
—
гым
*
Кенеш —
сӧвет
*
Выль гурт — выль грезд
* Синкар — Глазов
*
Сяськаяськись музъем — дзордзалысь му
*
Удмурт кырӟанъёс — удмурт сьыланкывъяс
Ӧшмӧс: Куӟебай
Герд. Люкам сочинениос. Ермаков
Ф.К. Ижевск. 2004 г. Лб. 300–302.
