воскресенье, 9 декабря 2018 г.

МАРИ ГИЖӦД ЛУНӦН!


Ӧшым тӧлысь 10-ӧд лун – мари гижӧд лун. Аддзи та йылысь юӧртӧм “Коми енкӧла” котырысь да босьтчи пуктавны сэтчӧ комиӧдӧм мари кывбуръяс: и аслым ликбез нуӧді, и коми йӧзӧс тӧдмӧдышті мари гижӧдӧн. 


Таысь кындзи, лӧсьӧді Коми тӧданін сайтын “Комиӧдӧм мари гижӧд” лист бок. Гашкӧ, эг ставсӧ пукты; тӧданныд кӧ нӧшта кутшӧмкӧ гижӧд йылысь, висьталӧй. Алексей Бахтинлӧн кывбуръяс лист бок вылас абуӧсь, сійӧ рочӧн гижис да. 




Жаль, вывті этша важ мари гижӧд комиӧдӧма. Со мый лыдди ӧтуввезйысь: 1907-ӧд восянь 1913-ӧд воӧдз “Марла календарь” быд вося журналын йӧзӧдӧмаӧсь мари гижӧд (ёнджыкасӧ кывбуръяс, сёрӧнджык петавлісны ворсанторъяс да проза). Мари литература подув пуктысьяс пиын вӧліны Сергей Чавайн, Валериан Васильев (сылӧн вӧлі Ӱпымарий гусяним – Уфаысь мари; чужан нимыс – Вастаев Темьян Гайсинович), Гурий Кармазин (Эвайн), Г. Микай (сійӧ жӧ Михаил Степанович Герасимов), Павел Глезденёв (чужан нимыс Мендиарын Ислам-Гарей, литература гусянимыс Пагул Ача), Александр Конаков да мукӧдъяс. А комиӧдӧма сӧмын Сергей Чавайнлысь куим кывбур: “Рас”, “Асыв” да “Мелі-мыла миян сьылӧм...”. Революция бӧрын литератураӧ пырисны Никон Игнатьев, Шабдар Осып (Шабдаров Иосиф Архипович), М. Шкетан (Яков Майоров), Андрей Эшкинин... но налысь некутшӧм  комиӧдӧм гижӧдтор ме эг вермы аддзыны. Со и артмӧ: медым бурджыка тӧдмасьны “братскӧй литератураӧн” (кыдзи гижлӧмаӧсь 1950-60-ӧд воясся “Войвыв кодзув” журналын), колӧ либӧ роч вылӧ вуджӧдӧм лыддьыны, либӧ мари кыв велӧдны. Лоа зэв рад, коми гижысьяс кӧ ышӧдчасны да комиӧдасны мыйсюрӧ мари литература классикаысь!

PS Став йӧзӧс, коді тӧдӧ мари кыв – чолӧмала!