Геннадий Юшков чужан лунӧ

Геннадий Юшков чужан лунӧ кыв-мӧд шуа сы йылысь. Дерт, ме абу критик.

“Чугра” роман лыдди да, ӧні Геннадий Анатольевич менам медрадейтана коми гижысьяс пиын. Гежӧда паныдасьлӧ сэтшӧм пыді мӧвпа проза (ме ог сӧмын коми гижысьяс йылысь шу). Ӧнӧдз Ардальон йылысь корсюрӧ мӧвпала, коді век кежлӧ ас олӧмсӧ тшыкӧдӧма. Лагерысь сійӧс лэдзисны да пырысьтӧм-пыр жӧ ковмис Ыджыд тыш вылӧ мунны... а “нуӧдысьыс, верзьӧмаыс, вӧлі буретш сійӧ мортыс, коді коркӧ допроситіс Ардальонӧс да тшӧктіс кырымасьны”. Сійӧ пышйис (“сідз нин нюкрӧдліс Ардальонӧс”) да дзик вошӧм мортӧн лоис — ловъя нисьӧ кулӧма, вӧрын шӧйтысь шыш. Бӧрлань туй оз нин ло. Олӧм помӧдз дзебсясьны ковмас. Пышйӧмысь кӧ сійӧс оз лыйлыны (и сытӧг пӧ нин ёна накажитӧма), “дӧва чукӧрыс ӧні сійӧс оз на прӧстит”... И жаль мортсӧ, и ог вунӧд — сійӧ пышйис сэк, кор фашистъяс йӧзӧс виалісны.

Лагер тема Геннадий Юшков 70-ӧд воясӧ абу повзьӧма петкӧдлыны, но и коммунизм идеялы паныд абу сувтлӧма:

“Гу вылас Тихомировлы Самарин тшӧктіс сувтӧдны звезда. Кодсюрӧ пондылісны ӧлӧдны сійӧс таысь, но Самарин виньдӧдіс найӧс аслас ярскӧба воча кывнас:

— Сӧветскӧй властьыслы Тихомировыс не та дон на бурсӧ вӧчис!”

(Тихомиров — геолог, профессор, кодӧс мыжтӧг дзескыдінӧ пуксьӧдӧмаӧсь; Самарин — сылӧн велӧдчысь, том коми туялысь.)

Унатор йылысь позьӧ мӧвпавны “Чугра” лыддьӧм бӧрын, тайӧ романысь персонажъясӧс ӧта-мӧдыскӧд орччӧдны (шуам, Ревеккаӧс да Галинаӧс, налысь олӧмсӧ), Геннадий Юшков торъя гижӧдъясысь (шуам, Гурейӧс — пемыдлань кыскысь старӧверӧс — да “Ловъя лов” повесьтысь Поликарпӧс — тшӧтш старӧверӧс, но бур, югыд мортӧс, коді олӧмысь эз кольччы), торъя авторъяслӧн гижӧдъясысь (шуам, Трипан Вась да Виринея мырсьӧм-пессьӧмсӧ)...

Романын эмӧсь и техническӧй торъяс — сейсмическӧй гыяс лэдзӧмӧн биару корсьӧм йылысь, буритӧм йылысь (абу тай кокньыд удж: кӧнкӧ дзугсян — авария лоас). Сэсся тӧдмалі: Геннадий Юшков, вӧлӧмкӧ, весиг геологическӧй конференцияяс вылӧ ветлӧма. Сідзкӧ, ме и татшӧмторсӧ вылӧ пукта.

Сыысь кындзи, “Чугра” лыддигӧн нимкодяси сӧстӧм, мича коми кывйӧн. Дерт, ковмис кывкудйӧн ноксьыны — но мый керан, вит во сайын коми кыв дзик эг тӧд.

***

“Коми енкӧлаӧ” корсюрӧ пуктала “Чукӧсты, Коми му, чукӧсты” небӧгысь кывбуръяс. Найӧс Геннадий Юшков гижӧма перестройка бӧрын нин, унджыксӧ — 2000-ӧд воясӧ, кор ставсӧ вузавны заводитӧмаӧсь — вӧр-ва, чужан му, чужан кыв, культура, сӧвесьт... 

“Велалан кӧ повны

Том вирыд кор пулӧ,

Велалан и овны

Кодкӧ тшӧктӧм улӧ...”

“...Вузалас кӧ пармасӧ,

Коми мулысь пасьсӧ,

Сэки садьтӧм комиыд

Вузалас и асьсӧ...”

— тадзи Геннадий Юшков ӧлӧдӧ комиясӧс. Ӧні кодсюрӧ чайтӧ, мый ставыс нин вузалӧма...

“...Лӧсьӧдӧма лои

Уна пӧлӧс гижӧд.

Гашкӧ, оз на ставыс

Арся кор моз вижӧд.

Гашкӧ, оз на ставыс

Арся кор моз гылав,

Тшӧтш и месянь буртор

Комиыс сэк кылас.”

Кыла ме бурторнытӧ, Геннадий Анатольевич! (Кӧть и абу коми.) Ті менсьым аттьӧалӧм — онӧ нин...

Сёрни-басниӧ кыпыдджыкторсӧ пуктала: лирика да поснияслы кывбуръяс. Со, шуам, ӧтиыс:

“Пемыд вӧрын, сэн ни тан,
Оліс коркӧ гуг ни бан.
Вӧлі сылӧн пась ни кӧм,
Шедлі сылы бӧж ни гӧн...”

(дзоньнас лыддьӧй тан).

А ті козьналінныд ассьыныд ныв-пилы тайӧ донаторсӧ?