Сора
тӧлысь 17-ӧд лунӧ, Афанасий Маегов чужан
лунӧ, вои Сыктывкарӧ. Варышӧс тані
гарышті, сылысь коми гижӧд мӧд во нин
корся да. Колян вося тулыснас нокси
Нёбдінса Виттор гижӧдӧн, сэтысь
лыдди Тима Веньлӧн “Кодарас ми” поэма
йылысь, а поэмаас вӧлі Варышлӧн “Чераньяс,
гутъяс” гижӧд йылысь шуӧма. Коми онлайн
небӧгаинысь аддзи сӧмын “Выль туй вылӧ”
кывбурсӧ, нӧшта Нёбдінса Витторкӧд да
Тима Венькӧд комиӧдӧм “Интернационал”.
Во сайын тулыснас Мӧскуаса Ленинкаысь
да гожӧмнас Сыктывкарса Куратов музейысь
лыдди важ “Зырянская жизнь – Удж –
Югыд туй” газетъяс, аддзи да текстуйті
Варышлысь кывбуръяссӧ, пукті “Контактӧ”...
да сэсся лыдди Коми Википедияысь: чужӧма
Афанасий Маегов 1893 вося сора тӧлысь
17-ӧд лунӧ (выль стиль серти). Шензьӧданатор
артмӧма: гижӧдъяссӧ тӧдлытӧг дасьті да
йӧзӧді 125 во тыригкежлӧ!.. Но, лоӧмторйыс олӧмад уна, на пиысь кыкыс вермасны зэв
мичаа лӧсявны. “Аттӧ дивӧ!” – шуан. А
збыльысь кӧ, абу дивӧ, вермаслун
(вероятносьт) теория унатор гӧгӧрвоӧдӧ.
***
Овмӧдчи
да босьтчи дасьтысьны “Доръям асьнымӧс”
котырлӧн Иван Куратов юбилейлы сиӧм
флэшмоб кежлӧ: кӧсйи лыддьыны “Ӧти бур
олӧм”. Мыйла бӧрйи тайӧ кывбурсӧ?
Коркӧ лыдди Павел Лимеровлӧн статьяысь
(йӧзӧдӧма 2014-ӧд вося “Арт” журналын,
2№): сійӧ пӧ кулӧм темалы сиӧма. Но тайӧ
абуджык сідз! Кывбурыс важ кадся йӧзкостса
лёктор петкӧдлӧ: гӧль семья ичӧт кагасӧ
озырджыкъяслы вузалӧ, сэсся быдмӧм
зонмыс тільсьӧ-пессьӧ – уджйӧз мынтӧ,
сэсся гӧтрасьӧ да бара ноксьӧ-мырсьӧ
вот вылӧ, “мед оз йӧртны, мыш оз серӧдны,
мӧска-вӧлаӧс оз нуӧдны, гӧтыр-пиянӧс
м’оз дзерӧдны”. Да, кывбур помас геройыс
кулӧ, олӧмыс дзоньнас петкӧдлӧма да...
Сійӧ жӧ статьяын гижӧма – Казаньын
велӧдчан кадӧ (1865–1866 воясӧ) Иван
Куратов падмӧма, и буретш
сэки сылӧн “Пемыд”, “Менам муза” артмӧма да лёктор
петкӧдлан кывбуръяс. А “Ӧти
бур олӧм” гижӧма нин 1868 воын... Дерт,
медуна сэтшӧм сяма произведенньӧ
збыльысь лӧсьӧдӧма Казаньын велӧдчигӧн.
Но эмӧсь водзджык да сёрӧнджык гижӧм
кывбуръяс, кӧні йӧзкостса лёктор
эрдӧдӧма. Шуам:
“...Еннога
поп лёка
Видзӧдлас
тэ вылӧ;
Уна
тӧдысь-кужысь
Сералӧ
нин, кылӧ...
Крестьянин
оз идрав
Лолас
тэнӧ, пиӧ;
Вӧтасьӧ
вот йылысь
Лун-вой
коньӧр сійӧ!..”
(“Сьылан
менам, сьылан”, 1860).
Мича
коми сьылансӧ некод оз и кӧсйы босьтны:
ӧтиыс реакционер, мӧдыс сноб, коймӧдыслӧн
кад дзик абу, лунбыд тільсьӧ-пессьӧ да.
(Ӧнія кадӧ ставыс дзик сідзи жӧ.) “Понкӧд”
кывбур гижӧма 1862 воын; сэн медшӧр геройлӧн
сьӧм бырӧма (жалованньӧ лоас сӧмын аски)
да медбӧръя няньтор сійӧ сетӧ понйыслы.
Либӧ босьтам “Гусясьысьяс” кывбурысь
(1867) цитатасӧ:
“...Йӧз
оз гусясь; ӧні
Гӧльлун
да тай шог
Сӧмын
корсьысьӧны,
Тэд
кӧть абу мог...”
Коми
культураын гусясьӧм – зэв ыджыд мыж. И
со кутшӧм олӧм пуксьӧма – весиг
гусясьысьӧс позьӧ гӧгӧрвоны!.. Сійӧ жӧ
1867 воын, буракӧ, гижӧма “Бур морт уна
бур йӧз пытшкын” поэма, кӧні петкӧдлӧма
чӧскыда сёйысь-юысь поп-ханжаӧс:
“Быдсӧ
сылӧн велӧдӧм –
Вина,
бур кыв, рай и сьӧм!”
***
Гижи
Ӧльӧш Иванлысь кывбурсӧ тетрадьӧ да
рытывбыд репетируйті:
“Сэк
кості, кор мортӧс чужтісны,
Кодыр
пыртісны, кор тӧбисны,
Кор
эз куж на витӧдз лыддьыны,
Сійӧс
озырджыкъяс ньӧбисны...”
***
Мӧд
лунӧ, асывнас, ветлі финн-йӧгра
лабораторияӧ. Чайті – Ӧньӧ Лав сетас
меным удж, кодӧс Мӧскуаын олігӧн эг
эськӧ вермы вӧчны. Эз сет. Сӧмын петкӧдліс:
со пӧ “Югыд туй” газетсӧ текстала, со
1918-ӧд вося “Ордым” журналсӧ спеллерала
(Молодцов шрифтӧн), со кывкуд лӧсьӧда,
нӧшта коми кыв онлайн курс колӧ помавны.
Гашкӧ, мися, Молодцов текстъясӧн отсала?
Оз пӧ ков.
Но
тай... Сідзкӧ, Илля Васьлысь “Мый медся
дона да муса” текст файл кута водзӧ
корректируйтны да гижӧдъяс Коми онлайн
небӧгаинӧ пуктавны, сэсся 1927-ӧд вося
“Ордым” кузя юаланторъяс лӧсьӧда. Колӧ
и Коми тӧданін сайт выльмӧдны, нӧшта
Рыбкинлысь геометрия задачник босьтчи
текстуйтны. Унатор абу на вӧчӧма, удж и
менам эм.
Мӧдӧдчим
Маршак небӧгаинӧ. Сэні Алёна Тувсовъя
челядьлы висьталіс Иван Куратов йылысь.
Корис менӧ лыддьыны “Коми кыв” кывбур,
сэсся челядь лыддисны роч вылӧ вуджӧдӧм.
Сылӧн уджъёртыс петкӧдліс меным
“Зиль-зёль” жырсӧ, ворсӧмъяс да небӧгъяс.
Ӧти пельӧс Стефан Пермскӧйлы сиӧма.
Вӧзъя: вӧчӧй, мися, Молодцовлы сиӧм
сэтшӧм жӧ пельӧс. А то йӧз сы йылысь
омӧля тӧдӧны. Пукті коркӧ Сёрни-басни
контактса котырӧ Молодцов анбурӧн
лӧсьӧдӧм гижӧд, а йӧзыс шензисны: “Мый
нӧ тайӧ?” (Сы бӧрын босьтчи нуӧдны “Молодцов
анбур” рубрика.) Быть колӧ паськӧдны
Сандрӧ Васьӧ йылысь тӧдӧмлун! Мортыс
гражданскӧй тыш сьӧкыд кадӧ унатор
вӧчӧма, медым лӧсьӧдны да сӧвмӧдны коми
гижӧд, а сійӧс коми йӧз оз и тӧдны. Гашкӧ,
весиг чайтӧны: коми алфавит да грамматика
пӧ революция бӧрын кутшӧмкӧ роч туялысь
козьналӧма.
Сійӧ
жӧ кадӧ Ӧньӧ Лав петкӧдліс Алёналӧн
уджъёртыслы Коми онлайн небӧгаин да
Коми тӧданін сайтъяс (гашкӧ, и мукӧдъяс).
Нылыс нимкодясьӧ, шензьӧ... вӧлӧмкӧ, оз
тӧд коми электроннӧй ресурсъяс йылысь!
Бара жӧ: важӧн нин сайтъясыс уджалӧны,
Контактӧ на йылысь гижӧма вӧлі, уналаын
висьталӧма, а йӧзыс оз и казявны тайӧс.
(водзӧ
лоӧ на...)
Комментариев нет:
Отправить комментарий