Сьӧрсьӧн-бӧрсьӧн
лоӧмторъяс
2012-ӧд во. Коркӧ
ӧтчыд ме ордӧ локтіс воча вокӧй да вайис
Ольга Озаровскаялысь небӧгсӧ (чукӧртӧм
помор фольклор): ёртыс пӧ сетӧма
лыддьыштны. Батьӧй видзӧдліс, ыштіс,
ӧтуввез пыр ньӧбис Озаровскаясӧ да
нӧшта некымын небӧг Кардор обласьт
йылысь. На пиысь – А. И. Шренклысь
туйвывса пасйӧдъяссӧ.
2014-ӧд во. Ветлі
математика конференцияӧ да босьті
Шренклысь небӧгсӧ. Туйын да шойччан
кадӧ лыдди. Сэні тай не сӧмын Кардорса
муяс йылысь гижӧма, но и войвывса коми
да ненечьяс муяс йылысь. Вӧліны этнография
серпасторъяс и. Ог вермы найӧс шуны
“рекламаӧн”, но кыдзкӧ друг гӧгӧрвои:
ме ӧд пӧшти нинӧм ог тӧд комияс йылысь...
А найӧс ӧд позьӧ шуны суседъясӧн, батьӧй
Кардор обласьтысь да.
2015-ӧд во. Корсюрӧ
лыддьышті ӧтуввезйысь комияс йылысь.
Видзӧдлі Игнатовлысь серпасъяс коми
легендаяс серти, кывзі коми сьыланкывъяс
(та водзын дзик эг тӧд, кыдзи юргӧ коми
кыв). Моз тӧлысьнас меным инмис “Основы
финноугорского языкознания” небӧг.
Сійӧ лингвистъяслы да, эг ставсӧ гӧгӧрво.
Но лои интереснӧ – кыдзи нӧ коми кыв
тэчӧма? Верма-ӧ сійӧс велӧдны? Абу ӧд
вывті сюсь кывъясын...
Моз тӧлысь 29-ӧд лун.
Гуглӧн аддзи Цыпановлысь велӧдчан
небӧгсӧ (1992-ӧд восясӧ), пукті дискӧ да
босьтчи лыддьыны.
Велӧдӧм.
Кӧч тӧлысь.
Медводдза вежон чӧж лыдди небӧгсӧ дзик
ӧтнам. Вӧчи уджъяс, нӧшта электричкаын
“тренируйтчи” ӧшиньӧд видзӧдігӧн:
тані керка, сэні пос, тайӧ пуяс, тайӧ
морт, а сійӧ пон... Вӧлі нимкодь тӧдса
кывйитлӧс сьыланкывъясын аддзигӧн либӧ
кылігӧн: “еджыд лым”, “югыд шонді”...
Цыпановлӧн небӧг збыль зэв бура лӧсьӧдӧма,
но вӧліны неыджыд тырмытӧмторъяс:
корсюрӧ авторыс вӧдитчис материалӧн,
мый йылысь эз на висьтав. Та вӧсна ме
корси контактса группаяс пиысь “коми
кыв” да аддзи велӧдчан котырсӧ: “Ме велӧда коми кыв – я учу коми язык”.
Сэсся репостъяс пыр тӧдмаси и “Сёрни-басни”
котырӧн. Зэв гажаӧн, югыдӧн сійӧ меным
кажитчис. Пыри сэтчӧ коркӧ кӧч тӧлысь
помын, сэки видлі и ичӧтик комментарийяс
гижны. Кужи нин гӧгӧрвоны прӧстӧй
сёрникузяяс да фразаяс.
Йирым
тӧлысь. Велӧді
кадакывъяс да кывбӧръяс йылысь урокъяс.
Та бӧрын верми гӧгӧрвоны прӧстӧй
текстлысь (юӧртӧмлысь, биографиялысь)
шӧр мӧвп. Тайӧ, дерт, вӧлі нимкодь: кык
тӧлысь чӧж эг на велӧд, а мыйкӧ кужи
нин. Аддзи финн-йӧгра лабораторияса
электроннӧй кывкудъяссӧ (ог
гӧгӧрво, мыйла роч челядьлӧн бать-мам
оз тӧдны на йылысь; быттьӧ
корсян
системаясӧн
вӧдитчыны
оз кужны...).
Тайӧ
кадӧ унджык практикуйтчи. Гижи Сёрни-басниӧ
комментарийяс (вуджӧді дженьыд
гижӧдъяс
роч вылӧ либӧ комиӧн вочавидзи). Кор
лыдди кывбӧръяс йылысь, гижи “Ме велӧда
коми кыв” котырӧ математика удж витӧд
класслы (мыйлакӧ
окота лои):
“Ӧти
часын А
пунктсянь мӧдӧдчӧ пыж и кывтӧ ю ньылыд.
Кык часын сійӧ локтӧ В
пунктӧдз, бергӧдчӧ и катӧ А
пунктлань ю паныд. Кык часын А
пунктсянь мӧдӧдчӧ пур и кывтӧ В
пунктлань. Вит часын сійӧ локтӧ В
пунктӧдз. Кор пыж и пур паныдасьӧны?”
Тӧдмаси
коми кывбуръясӧн: Цыпановлӧн
небӧгас вӧлі медводдза кык строфа Михаил
Лебедевлӧн “Гажа тулыс воис” кывбурсьыс
да медводдза куим строфа Иван Куратовлӧн
“Коми кыв” кывбурсьыс;
“Сёрни-басни” котырысь аддзи Михаил
Лебедевлысь “Морт олӧм” кывбурсӧ
(гижӧма
1920-ӧд воын).
Зэв
кыпыдӧн сійӧ меным кажитчис:
“...Миян
вӧльнӧй муын
Быдлаын эм школа.
Шуда
сійӧ мортыд,
Коді
сэтчӧ волӧ.
Быдтор
сійӧ кутас
Тӧдны,
гӧгӧрвоны.
Сюсь
вежӧра мортӧн
Вермас
сэсся лоны.
Миян
вӧльнӧй мулӧн
Мичлун
сылы воссяс,
Ӧтувъя
удж вӧчны
Зіля
сійӧ босьтсяс...”
Нӧшта
аддзи Петыр Саньӧлысь “Сиктса челядьлы”
кывбурсӧ. Сэки сійӧ вывті на сьӧкыдӧн вӧлі. Но
ме
казялі сылысь аслыспӧлӧслунсӧ (роч
кывбуръяс серти) да мичлунсӧ.
Тайӧ
кадӧ некодкӧд эг на ёртась, но аддзи
контактын сюсь да авъя йӧз. Со кутшӧм
интереснӧй тай коми культура! А ме
Мӧскуаын олігӧн эг и тӧд сы йылысь...
Вӧльгым
– ӧшым тӧлысьяс.
Кадӧй менам вӧлі вель этша да, теория
пӧшти эг велӧд.
Сӧмын кык урок конспектируйті. Но ноябрся
гажлунъясӧ лыдди Михаил Лебедевлысь
“Яг-Морт” поэмасӧ. Дыр нокси кывкудйӧн
(нӧшта ӧтуввез вӧлі зэв ньӧжмыдӧн), но
верми. Ок и мичаа жӧ гижӧма! Эг весьшӧрӧ
кык тӧлысь чӧж Цыпановӧс “штудируйт”...
Кывзі
(бара жӧ Сёрни-басни котырысь), кыдзи
Кирилл Сухогузов лыддис Тима Веньлысь
“Кыланныд!” кывбурсӧ:
“Кӧні
ті,
сьӧлӧмъяс?
Кӧнӧсь
ті,
кыпыдъяс?
Шыасьӧй!
...”
Веськыда
кӧ шуны, тайӧ кадӧ Сёрни-басни котырыс
вӧлі
зэв гажаӧн, сэтчӧ пукталӧмаӧсь уна шмонь
да мича серпас.
Ме сэтчӧ тшӧкыда гижи ас комментарийясӧс:
практика меным колӧ
вӧлі,
а сёрнитны некодкӧд, гижны некодлы...
Ӧшым
тӧлысь помын вӧзйи ас выльторсӧ: уськӧді
тӧд вылӧ химическӧй факультетса шмонь,
кыдзи дыш студент эз вӧч опыт да сэсся
велӧдыськӧд сёрнитігӧн дыр тӧдмаліс
неджӧглысь (осадоклысь) рӧмсӧ.
Комментарийясын сёрнитыштім: колана
ногӧн-ӧ ме комиӧді “осадок” кывсӧ? Ме
сэки тӧді нин: 30-ӧд воясын
лӧсьӧдӧмаӧсь физика велӧдан небӧгъяс
(аддзи учебникса
ӧти
листбок foto11.com сайтысь да). Юалі
Ӧньӧ Лавлысь, сійӧ сетіс ыстӧг финн-йӧгра лабораторияса листбокӧ, кытчӧ пуктӧмаӧсь
20–30-ӧд
воясся небӧгъяс. На пиысь химия небӧгъяс.
(А листбокыс тайӧ збыль интереснӧй:
позьӧ тӧдмавны, кыдзи Коми муын сӧвмис
уна сикаса литература.)
2016-ӧд
во, тӧвшӧр тӧлысь. Эштӧді
лыддьыны Цыпановлысь небӧгсӧ. Кывкудсӧ
видзӧдігӧн аддзи “вариационный –
вежласян” кывсӧ (тыдалӧ, корси “ряд”
кывсӧ, а
кывкудйын вӧлі сідзжӧ “вариационный
ряд”).
А ме ӧд велӧда студентъяслы вежласян
арталӧм (вариационнӧй исчисленньӧ).
Дерт, ме босьтчи корсьны “исчисление”
кывсӧ, сэсся Ӧньӧ Лавлы гижи уна-уна
юалӧм математика терминъяс йылысь.
Позьӧ ӧд, мися, “научпоп” комиӧн гижны.
Босьті 2011-ӧд вося математика терминъяс
кывкудсӧ, 1933-ӧд вося геометрия
задачник. Видлі терминъяс сэтысь да
электроннӧй кывкудйысь... уна тай
лӧсявтӧмлун! Со
Ӧньӧ Лав и вӧзйис меным лӧсьӧдыштны
терминологиясӧ.
Мый
таысь артмис да кыдзи водзӧ
ме тӧдмалі коми кыв да коми культура,
гижа мӧд юкӧнас.
МОЛОДЕЧ!!!
ОтветитьУдалить