Александр Гротендиклӧн “Няньпиян да кӧдзас” небӧгысь

Тӧрыт тӧд вылӧ усис "Няньпиян да кӧдзас" небӧг (лыдди сійӧс во дас сайын). Авторыс – нималана прансуз математик, Александр Гротендик. Сійӧ казьтылӧ ассьыс олӧмсӧ, мӧвпалӧ, кыдзи йӧзыс ӧта-мӧдыскӧд лӧсялӧны, кыдзи математика теорияяс артмӧны. Аслас ӧти теория йылысь сійӧ шуис: идеяыс пӧ вӧлі челядьлы чача кодь, гашкӧ, та вӧсна некод сійӧс эз и видлав, эз сӧвмӧд. А сійӧ босьтчис – да математикалы коланатор артмӧма.

Небӧгысь неыджыд юкӧн комиӧді дженьдӧдӧмӧн. (Бурджык эськӧ вӧлі, сійӧс кӧ прамӧй гижысьяс комиӧдісны, но налӧн кадыс, ме чайта, абу.) Тані сэтшӧм жӧ мӧвп петкӧдлӧма: сюсьджыка кӧ видзӧдлан "ковтӧмтор" вылӧ – мича, озыр енкӧла тэ водзын воссяс...

Со мый Гротендик гижӧ.

Чайта, меным колӧ медводз гӧгӧрвоны, кыдзи лӧсялісны “вына” да “жеб” йӧз математика енкӧлаын – сійӧ кадӧ, кор ме ачым вӧлі сы пытшкын.

Ӧні, та йылысь мӧвпалігмоз, ме пыр шензя со кутшӧм тешкодьтор вылӧ. Вӧлӧмкӧ, тайӧ енкӧласьыс вель ыджыд юкӧнсӧ ме эг и казявлы (ог и тӧд, мыйла). Но сэтчӧ пырӧмаӧсь йӧз, кодъяскӧд ме тшӧкыда паныдасьлі. Тыдалӧ, тайӧ котырыс менам син водзын вӧлі быттьӧ “кадъя нюр”: мыйла сійӧ колӧ, мый сэн керсьӧ, меным эз вӧв ясыд. Уна вылӧ, ме эськӧ верми сылы сетны скрипка резонатор роль, код вылын ворсӧны гырысь мастеръяс. Ме аддзи сӧмын рудіник, нинӧмӧн торъявтӧм масса, коді пукалӧ бӧр радъясын семинаръяс да коллоквиумъяс вылын. Тайӧ йӧзыс быттьӧ чужӧмаӧсь, медым вуджӧрын овны да повны: друг пӧ кодкӧ менӧ казялас? Найӧ пӧшти некор нинӧм йылысь эз юавны докладчикӧс: полісны, оз-ӧ ло юалӧмыс лӧсявтӧмӧн (дай быттьӧ асьныс водзвыв тӧдісны та йылысь). Найӧ кӧ и смелмӧдчывлісны да шыӧдчывлісны (либӧ матыстчывлісны) тӧдчана специалистъяс дорӧ (миян дорӧ), вӧчны вермисны тайӧс сӧмын кулуаръясын (кор аддзывлісны, мый "нималана туялысьяс" оз кӧсйыны дзик пыр ӧні ас костаныс сёрнитны). Налы быттьӧ вӧлі яндзим босьтны дона кад миянлысь, пыдди пуктана йӧзлысь...

...1970-ӧд воын, менам “садьмӧм” бӧрын, тайӧ “нюрыс” быттьӧ вуджӧр сайысь петіс: “рудіник масса” менам син водзын быттьӧ ловзьӧма. Виччысьтӧг ме сійӧ жӧ воас “оланінӧс вежи”. Ме эновті медводдза радъяссӧ “нюр” вӧсна; ме ёртаси йӧзкӧд, кодъясӧс во сайын на чайті сісь гажтӧминын олысьясӧн. Сідз шусяна “нюр” заводитіс сёрнитны мекӧд морт гӧлӧсъясӧн; гудыр, буса сайӧд, коді вӧлі “кыӧма” сӧмын менам вежӧрӧн, усис чаль чуньӧн вӧрзьӧдӧмысь, да уна рӧмӧн пӧртмасис менам син водзын – выль олӧм заводитчис!